Choć od wejścia w życie RODO minął już ponad rok, wielu administratorów danych oraz IOD wciąż ma praktyczne problemy z przeprowadzeniem analizy ryzyka oraz podjęciem decyzji o przeprowadzeniu oceny skutków dla ochrony danych (OSOD). Nie wspominając nawet o problemach z uświadomieniem sobie, że przeprowadzenie oceny jest w konkretnym przypadku wymagane.
Kiedy przeprowadzić OSOD wg RODO?
Przepisy Rozporządzenia są dość ogólne. Mówią nam o tym, że OSOD jest wymagany wówczas, gdy:
„dany rodzaj przetwarzania – w szczególności z użyciem nowych technologii – ze względu na swój charakter, zakres, kontekst i cele z dużym prawdopodobieństwem może powodować wysokie ryzyko naruszenia praw lub wolności osób fizycznych”
RODO wskazuje nam także, iż OSOD jest wymagany w szczególności w przypadku:
- systematycznej, kompleksowej oceny czynników osobowych odnoszących się do osób fizycznych, która opiera się na zautomatyzowanym przetwarzaniu, w tym profilowaniu, i jest podstawą decyzji wywołujących skutki prawne wobec osoby fizycznej lub w podobny sposób znacząco wpływających na osobę fizyczną;
- przetwarzania na dużą skalę szczególnych kategorii danych osobowych, o których mowa w art. 9 ust. 1, lub danych osobowych dotyczących wyroków skazujących i naruszeń prawa, o czym mowa w art. 10; lub
- systematycznego monitorowania na dużą skalę miejsc dostępnych publicznie.
Dlatego, przepisy Rozporządzenia przewidują możliwość wydania przez organ nadzorczy komunikatu, precyzującego, kiedy konkretnie przeprowadzenie oceny skutków dla ochrony danych jest wymagane.
OSOD kiedy w szczególności przeprowadzić wg RODO?
Kiedy przeprowadzić OSOD wg PUODO?
Już 17 sierpnia 2018 roku, Prezes Urzędu Ochrony Danych osobowych ogłosił wykaz rodzajów operacji przetwarzania danych osobowych wymagających oceny skutków przetwarzania dla ich ochrony. Został on jednak zastąpiony nowym wykazem, z 17 czerwca 2019 roku.
W odróżnieniu od uprzedniego, nowy wykaz zawiera aż 12 rodzajów / kryteriów operacji przetwarzania, dla których wymagane jest przeprowadzenie OSOD. Są to:
- Ewaluacja lub ocena, w tym profilowanie i przewidywanie (analiza behawioralna) w celach wywołujących negatywne skutki prawne, fizyczne, finansowe lub inne niedogodności dla osób fizycznych
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Media społecznościowe, firmy marketingowe, firmy headhunterskie | Profilowanie użytkowników portali społecznościowych i innych aplikacji w celu wysyłania informacji handlowej |
| Banki, inne instytucje finansowe upoważnione do udzielania kredytów, instytucje pożyczkowe w procesie oceny zdolności kredytowej | Ocena zdolności kredytowej, przy użyciu algorytmów sztucznej inteligencji, objęta obowiązkiem zachowania tajemnicy i żądanie ujawnienia danych niemających bezpośredniego związku z oceną zdolności kredytowej |
| Firmy ubezpieczeniowe – oferowanie zniżek związanych ze stylem życia (papierosy, alkohol, sporty ekstremalne, styl jazdy samochodem) | Ocena stylu życia, odżywiania się, jazdy, sposobu spędzania czasu itp. osób fizycznych w celu np. podwyższenia im ceny składki ubezpieczeniowej, na podstawie tej oceny, nazywana ogólnie optymalizacją składki ubezpieczeniowej |
| Firmy ubezpieczeniowe – np. korzystniejsze oferty ubezpieczeniowe lub kredytowe dla pracowników określonych grup, np. administracji publicznej, nauczycieli | Profilowanie pośrednie (ocena osoby na podstawie przynależności do określonej grupy) |
- Zautomatyzowane podejmowanie decyzji wywołujących skutki prawne, finansowe lub podobne istotne skutki
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Drogi objęte odcinkowym pomiarem prędkości (system gromadzi informacje nie tylko o pojazdach naruszających przepisy, ale o wszystkich pojazdach pojawiających się w kontrolowanym obszarze), odcinki dróg wyposażone w system elektronicznego poboru opłat viaTOLL | Systemy monitoringu wykorzystywane do zarządzania ruchem, umożliwiające szczegółowy nadzór nad kierowcą oraz jego zachowaniem na drodze, w szczególności systemy pozwalające na automatyczną identyfikację pojazdów Systemy automatycznego pobierania opłat za wjazd |
| Sklepy internetowe oferujące ceny promocyjne dla określonych grup klientów. Firmy obsługujące programy lojalnościowe (wspólnoty zakupowe) | Systemy profilowania klientów pod kątem zidentyfikowania preferencji zakupowych, automatycznego ustalania cen promocyjnych w oparciu o profil |
| Programy marketingowe zawierające elementy profilowania osób | Monitorowanie zakupów i preferencji zakupowych (np. alkohol, słodycze) |
- Systematyczne monitorowanie na dużą skalę miejsc dostępnych publicznie wykorzystujące elementy rozpoznawania cech lub właściwości obiektów, które znajdą się w monitorowanej przestrzeni. Do tej grupy systemów nie są zaliczane systemy monitoringu wizyjnego, w których obraz jest nagrywany i wykorzystywany tylko w przypadku potrzeby analizy incydentów naruszenia prawa
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Środki komunikacji miejskiej, miasta oferujące systemy wypożyczania rowerów, samochodów oraz wyznaczające strefy płatnego parkowania | Monitorowanie osób korzystających z usług w przestrzeni publicznej, przy wykorzystaniu danych wykraczających poza dane niezbędne do świadczenia tych usług |
| Zakłady pracy (monitoring systemów informatycznych poczty elektronicznej, używanego oprogramowania, kart dostępowych itp.) | Systemy monitorowania czasu pracy pracowników oraz przepływu informacji w wykorzystywanych przez nich narzędziach (poczty elektronicznej, Internetu) Kryterium: systematyczne monitorowanie (vide WP 2491 ) + wrażliwe podmioty danych |
| Przetwarzanie informacji pozyskiwanych przez Internet rzeczy (opaski medyczne, smartwatche itp.) oraz ich przesyłanie w sieci przy użyciu urządzeń mobilnych typu smartfon czy tablet | Gromadzenie i wykorzystywanie danych przez aplikacje instalowane w urządzeniach mobilnych, w tym w urządzeniach zintegrowanych z mundurem, kaskiem lub w inny sposób połączonych z osobą pozyskującą dane |
| Systemy komunikujące się typu maszyna – maszyna, w których samochód informuje otoczenie o swoim zachowaniu (ruchu) i w przypadku pojawiającego się zagrożenia otrzymuje od tego otoczenia (infrastruktura drogowa, inne samochody) komunikaty ostrzegawcze | Systemy monitoringu pojazdów nawiązujące połączenia z otoczeniem, w tym z innymi pojazdami |
| Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno- -Społecznego w sprawie identyfikacji radiowej (RFID) (2007/C 256/13) | Systemy wykorzystujące RFID w przypadku, gdy znaczniki/etykiety są lub mogą być przypisane osobom fizycznym |
| Szpitale/Organizacje prowadzące badania kliniczne. Kluby fitness/ podmioty/ organizacje pobierające materiał genetyczny do badań | Dane dotyczące zdrowia pacjentów/klientów |
- Przetwarzanie szczególnych kategorii danych osobowych i dotyczących wyroków skazujących i czynów zabronionych (danych wrażliwych wg opinii WP 29)
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Partie polityczne, komitety wyborcze, komitety referendalne i inicjatywy ustawodawcze, organizacje społeczne, kampanie wyborcze | Przetwarzanie przez organy państwowe lub podmioty prywatne danych osobowych dotyczących przynależności partyjnej i/lub preferencji wyborczych |
| Operatorzy telekomunikacyjni; dostawcy mediów (prąd, gaz, woda) w zakresie inteligentnego opomiarowania – Zalecenie 2012/148/UE Komisji Europejskiej z marca 2012 r. w sprawie przygotowań do rozpowszechniania inteligentnych systemów pomiarowych | Regularne przetwarzanie danych pomiarowych umożliwiające obserwację stylu życia, przemieszczania się w terenie, intensywności korzystania z mediów, energii itp. (np. danych geolokalizacyjnych, danych z inteligentnych liczników pomiarowych o zużywanej energii, danych bilingowych dotyczących komunikacji elektronicznej itp.) |
| Usługi poczty elektronicznej; systemy monitoringu osiągnięć sportowych współpracujące z opaskami typu fitness wykorzystujące chmurę obliczeniową; aplikacje dostarczane przez producentów czytników elektronicznych do zakupu książek, gazet elektronicznych z funkcjami robienia notatek itp. | Serwisy internetowe i inne systemy informatyczne oferowane osobom fizycznym do przetwarzania informacji obejmujących działania o charakterze czysto osobistym lub domowym (jak np. usługi przetwarzania w chmurze do zarządzania dokumentami osobistymi, usługi poczty elektronicznej, kalendarze, e-czytniki wyposażone w funkcje robienia notatek oraz różne aplikacje typu „life-logging”, które mogą zawierać informacje o bardzo osobistym charakterze), których ujawnienie lub przetwarzanie do celów innych niż czynności o charakterze domowym może być uznane za bardzo ingerujące w prywatność |
- Przetwarzanie danych biometrycznych wyłącznie w celu identyfikacji osoby fizycznej bądź w celu kontroli dostępu
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Systemy rozpoznawania twarzy, weryfikacja tożsamości w miejscu pracy w celu kontroli dostępu, weryfikacja tożsamości w urządzeniach/ aplikacjach (wliczając rozpoznawanie głosu, odcisków palców, twarzy); systemy monitoringu wejść do określonych pomieszczeń; systemy rozliczeniowo- -ewidencyjne operacji bankowych, handlowych, ubezpieczeniowych; systemy kontroli wejść do klubów fitness, hoteli itp. | Wejścia do określonych obszarów, pomieszczeń lub uzyskanie dostępu do określonego konta w systemie informatycznym w celu np. wykonania zlecenia transakcji w systemie teleinformatycznym lub wypłaty gotówki przy użyciu bankomatu itp. |
- Przetwarzanie danych genetycznych
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Laboratoria/Firmy/Szpitale oferujące diagnostykę genetyczną | Diagnoza medyczna Testy DNA Badania medyczne |
- Dane przetwarzane na dużą skalę, gdzie pojęcie dużej skali dotyczy:
- liczby osób, których dane są przetwarzane,
- zakresu przetwarzania,
- okresu przechowywania danych oraz
- geograficznego zakresu przetwarzania
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Centralny system: – informacji oświatowej; – informacji w szkolnictwie wyższym; – obsługi ubezpieczeń komunikacyjnych; – kwalifikacji zawodowych itp. | Centralne zbiory danych wspomagające zarządzanie określoną grupą osób w celach związanych z realizacją zadań publicznych, z których dane udostępniane są w różnym zakresie w zależności od ich roli i zadań związanych z realizacją tych obowiązków |
| Portale społecznościowe, przeglądarki internetowe, dostawcy usług telewizji kablowej, serwisy subskrypcyjne z filmami i programami telewizyjnymi dostępne na urządzeniach z dostępem do Internetu | Zbieranie szerokiego zakresu danych o przeglądanych stronach internetowych, realizowanych zakupach/ historii zakupów, oglądanych programach telewizyjnych lub radiowych itp. |
- Przeprowadzanie porównań, ocena lub wnioskowanie na podstawie analizy danych pozyskanych z różnych źródeł
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Firmy marketingowe pobierające dane z różnych źródeł, gdzie występują dane osobowe o klientach, w celach przeprowadzania ukierunkowanych na określone grupy klientów akcji marketingowych | Łączenie danych z różnych rejestrów państwowych i/lub publicznych |
| Firmy marketingowe w celach doskonalenia i rozszerzania profili potencjalnych klientów oraz doskonalenia usług reklamy ukierunkowanej na określone grupy społeczne; firmy obsługujące programy lojalnościowe (wspólnoty zakupowe) | Tworzenie profili osób ze zbiorów danych pochodzących z różnych źródeł (łączenie zbiorów) |
| Portale społecznościowe, sieci handlowe, firmy marketingowe, banki i instytucje finansowe | Zbieranie danych o przeglądanych stronach, wykonywanych operacjach bankowych, zakupach w sklepach internetowych, a następnie ich analiza w celu tworzenia profilu osoby |
- Przetwarzanie danych dotyczących osób, których ocena i świadczone im usługi są uzależnione od podmiotów lub osób, które dysponują uprawnieniami nadzorczymi i/lub ocennymi
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Serwisy oferujące pracę, które dokonują dopasowania ofert do określonych preferencji pracodawców | Przetwarzanie danych, w których dokonuje się klasyfikacji lub ocen osób, których dane dotyczą, pod względem np. wieku, płci, a następnie klasyfikacje te wykorzystuje się do przedstawienia ofert lub innych działań, które mogą mieć wpływ na prawa lub wolność osób, których dane są przetwarzane |
| Systemy służące do zgłaszania nieprawidłowości (whistleblowing) | Systemy służące do zgłaszania nieprawidłowości (związanych np. z korupcją, mobbingiem) – w szczególności gdy przetwarzane są w nim dane pracowników |
- Innowacyjne wykorzystanie lub zastosowanie rozwiązań technologicznych lub organizacyjnych
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Sprzedawcy i dystrybutorzy mediów (prąd, gaz, woda, usługi telekomunikacyjne) wdrażający inteligentne liczniki | Systemy zdalnego opomiarowania, które, biorąc pod uwagę zakres i częstość zbierania danych, umożliwiają profilowanie osób lub grupy osób |
| Serwisy internetowe przetwarzające dane z urządzeń typu Internet rzeczy, np. aparatów fotograficznych wyposażonych w funkcje lokalizacyjne (GPS) | Systemy analizy i przetwarzania danych znajdujących się w metadanych, np. zdjęcia opatrzone danymi geolokalizacyjnymi |
| Zastosowanie komunikacji między urządzeniami (Internet rzeczy – np. beacony, drony) w przestrzeni publicznej i w miejscach użyteczności publicznej | Systemy stosowane do analizy i przekazywania danych dostawcom usługi przy użyciu aplikacji mobilnych z urządzeń przenośnych typu: smartwatch, inteligentne opaski, beacony itp. analizujące i przekazujące dane dostawcom przy użyciu aplikacji mobilnych |
| Aplikacje z funkcjami komunikowania się i oprogramowaniem umożliwiającym wymianę informacji z najbliższym otoczeniem oraz zdalnie poprzez sieć telekomunikacyjną | Stosowanie urządzeń wyposażonych w różnego rodzaju interfejsy (głośnik, mikrofon, kamera) oraz oprogramowanie i system łączności umożliwiające przekazywanie danych poprzez sieci telekomunikacyjne |
| Zabawki interaktywne | Usługi i zabawki dedykowane dzieciom |
| Specjalistyczne porady i konsultacje medyczne, badania kliniczne o zasięgu międzynarodowym | Konsultacje telemedyczne z ośrodkami spoza UE, przekazywanie osobowych danych medycznych o zasięgu międzynarodowym
|
- Gdy przetwarzanie samo w sobie uniemożliwia osobom, których dane dotyczą, wykonywanie prawa lub korzystanie z usługi lub umowy
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Podmioty udzielające pożyczek i kredytów oraz oferujące sprzedaż ratalną | Podejmowanie decyzji kredytowej w stosunku do potencjalnych klientów na podstawie informacji zawartych w bazach zawierających informacje o dłużnikach lub podobnych bazach danych |
| Sklepy internetowe oraz dostawcy innych usług typu gry, muzyka, loterie itp. | Uzależnianie możliwości korzystania z usługi od informacji w zakresie dochodów, kwoty wydatków miesięcznych i innych wartości zebranych w wyniku profilowania |
- Przetwarzanie danych lokalizacyjnych
| Potencjalne obszary wystąpienia/ istniejące obszary zastosowań | Przykłady operacji/zakresu danych/okoliczności, w których może wystąpić wysokie ryzyko naruszenia dla danego rodzaju operacji przetwarzania |
| Urządzenia, aplikacje i platformy wykorzystujące Internet rzeczy. Przetwarzanie danych w kontekście pracy w domu i pracy wykonywanej zdalnie. Przetwarzanie danych lokalizacyjnych pracowników | Przetwarzanie wykorzystujące śledzenie lokalizacji osoby fizycznej (wliczając sieci komunikacyjne i usługi komunikacyjne, wskazujące geograficzną pozycję telekomunikacyjnych terminali urządzeń użytkownika publicznie dostępnej usługi telekomunikacyjnej) |
Pełną treść nowego komunikatu zamieszczamy do pobrania tutaj: [PDF]
Jak przeprowadzić ocenę skutków dla ochrony danych (OSOD)
Podczas organizowanych przez nas warsztatów z analizy ryzyka i oceny skutków dla ochrony danych uczymy jak oszacować zasadność przeprowadzenia oceny skutków dla ochrony danych (OSOD) oraz jak ją przeprowadzić. Zapraszamy: https://szkolenierodo.pl/warsztat-rodo-z-analizy-ryzyka/
